Σεξουαλική ζωή μετά την Ριζική Προστατεκτομή

Κάθε ασθενής που πρόκειται να υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή είναι λογικό να έχει ανησυχίες για την ποιότητα ζωής του μετά το χειρουργείο. Ιδιαίτερα όταν αυτή σχετίζεται με το λεπτό ζήτημα της σεξουαλικής ζωής του άνδρα. Στο κέντρο μας, πιστεύουμε ότι όλοι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε ριζική προστατεκτομή πρέπει να δέχονται μια ολοκληρωμένη φροντίδα, που περιλαμβάνει την αντιμετώπιση της σεξουαλικής υγείας και ποιότητας ζωής του άνδρα μετά την επέμβαση.

Σε αυτή την ενότητα, θα εξετάσουμε πιο λεπτομερώς τις επιπτώσεις της ριζικής προστατεκτομής στη σεξουαλική λειτουργία του άνδρα, τις στρατηγικές για την ανάκτηση της σεξουαλικότητας, και την υποστήριξη που παρέχουμε για να  βοηθήσουμε να αντιμετωπιστεί αυτήν η σημαντική πτυχή της ζωής του άνδρα.

Κατανόηση των επιπτώσεων της ριζικής προστατεκτομής στην σεξουαλική λειτουργία του άνδρα:

Η ριζική προστατεκτομή είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη, αλλά μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική λειτουργία του άνδρα λόγω της επίδρασης του χειρουργείου στα νεύρα της στύσης που περιβάλλουν τον προστάτη. Οι δύο κύριες σεξουαλικές λειτουργίες που μπορεί να επηρεαστούν είναι η στύση και η εκσπερμάτιση.

1. Στύση: Τα νεύρα της στύσης είναι λεπτές μεμβράνες που αγκαλιάζουν (σαν τις φλούδες του κρεμμυδιού) τον προστάτη. Η αφαίρεση του προστάτη έχει σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό αυτών των νεύρων σε άλλοτε άλλο βαθμό που καθορίζεται από τα ογκολογικά χαρακτηριστικά του ασθενούς και την εμπειρία και ικανότητα του χειρουργού να διατηρήσει τα νεύρα αυτά κατά την διάρκεια της επέμβασης. Μετά τη επέμβαση, είναι συνηθισμένο οι ασθενείς να αντιμετωπίζουν προσωρινή στυτική δυσλειτουργία. Η ανάκτηση της στυτικής λειτουργίας διαφέρει από άτομο σε άτομο, και από χειρουργό σε χειρουργό  και μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Ενώ ορισμένοι άνδρες μπορεί να ανακτήσουν φυσιολογική στυτική λειτουργία με τον χρόνο, άλλοι ενδέχεται να χρειαστούν υποστηρικτική αγωγή για να επιτύχουν ικανοποιητικές στύσεις.

Στο πλαίσιο της δέσμευσής μας για την αποκατάσταση της σεξουαλικής υγείας του άνδρα, έχουμε οργανώσει ένα οργανωμένο πρόγραμμα επαναλειτουργίας του πέους. Αυτό το πρόγραμμα συνδυάζει φαρμακευτικές θεραπείες  και ενέσεις στο πέος για την αύξηση της κυκλοφορίας του αίματος στο πέος και την προσπάθεια ανάκτησης της στυτικής λειτουργίας. Η επανεκπαίδευση του πέους δεν βοηθάει απλώς στην ανάκτηση της στυτικής λειτουργίας, αλλά εμποδίζει επίσης την ίνωση του πέους και διατηρεί την υγεία του πέους κατά τη μετεγχειρητική πορεία του ασθενούς.

2. Εκσπερμάτιση: Ο προστάτης είναι υπεύθυνος για την παραγωγή του υγρού στοιχείου του σπέρματος. Ως εκ τούτου η ρζική προστατεκτομή οδηγεί στον επονομαζόμενο “στεγνό οργασμό” δηλαδή στον οργασμό χωρίς την παραγωγή και εξώθηση του σπέρματος.  Είναι λοιπόν σημαντικό να κατανοήσει ο ασθενής ότι, ενώ η αίσθηση του οργασμού παραμένει αναλλοίωτη, δεν θα υπάρχει εκσπερμάτιση σπέρματος μετά την επέμβαση.

Η λειτουργία της στύσης βασίζεται μεταξύ άλλων στην ανατομική ακεραιότητα και σωστή λειτουργία των νεύρων της στύσης.

Τα νεύρα της στύσης, όπως φαίνονται στην φωτογραφία, πορεύονται γύρω από τον προστάτη σαν ένα πέπλο που καλύπτει όλη την επιφάνεια του οργάνου.

Τα νεύρα της στύσης είναι πολύ λεπτές και ευαίσθητες δομές των οποίων η λειτουργία επηρεάζεται εξαιρετικά εύκολα.

Γιατί υπάρχει κίνδυνος στυτικής δυσλειτουργίας μετά την ριζική προστατεκτομή;

Ο κίνδυνος στυτικής δυσλειτουργίας μετά την ριζική προστατεκτομή οφείλεται ακριβώς στην ανατομική θέση και διανομή των νεύρων γύρω από τον προστάτη.

Κατά την διάρκεια της ριζικής προστατεκτομής και την διαδικασία αφαίρεσης του προστάτη, τα νεύρα αυτά υπόκεινται ένα “τραυματισμό” που μπορεί να κυμαίνεται από ένα απλό άγγιγμα, έτνα απλό τράβηγμα, το κάψιμο τους, την μερική διατομή τους(κόψιμο τους) ή τέλος την αφαίρεση τους στην μια ή και στις δυο πλευρές.

Τι σημαίνει νευροπροστατευτική ριζική προστατεκτομή; 

Νευροπροστατευτική ριζική προστατεκτομή είναι η επέμβαση που προσδοκά όχι μόνο στην ανατομική διατήρηση των νεύρων της στύσης αλλά και στον ελάχιστο τραυματισμό τους κατά την διάρκεια της επέμβασης. Απώτερος σκοπός της νευροπροστατευτικής ριζικής προστατεκτομής είναι η διατήρηση της στυτικής λειτουργίας μετά το χειρουργείο.

Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί η νευροπροστατευτική ριζική προστατεκτομή; γιατί δεν πρέπει να την εφαρμόζουμε σε όλες τις περιπτώσεις;

Η διαδικασία της νευροπροστασίας των νεύρων της στύσης, χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια αποκόλλησης και απομάκρυνσης τους από την επιφάνεια του προστάτη. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που ο καρκίνος ξεπερνώντας τα όρια της επιφάνειας του προστάτη, προσκολλάται πάνω στην επιφάνεια των νεύρων της στύσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η προσπάθεια διατήρησης των νεύρων μπορεί να οδηγήσει στη μη ριζική αφαίρεση του καρκίνου και στην παραμονή μεγάλου καρκινικού φορτίου στο σώμα του ασθενούς.  Για τον λόγο αυτό, η νευροπροστατευτική ριζική προστατεκτομή πρέπει να εφαρμόζεται μονάχα σε περιπτώσεις καρκίνου χαμηλής ογκολογικής επιθετικότητας ή σε περιπτώσεις μέτριας επιθετικότητας με νόσο που περιορίζεται όμως στην μια πλευρά του προστάτη ώστε να διατηρηθούν τα νεύρα της ετερόπλευρης πλευράς.

Γιατί σε πολλές περιπτώσεις δεν επανέρχεται αμέσως η στυτική λειτουργία μετά την νευροπροστατευτική ριζική προστατεκτομή;

O λόγος για τον οποίο η στυτική λειτουργία μπορεί να αργήσει να επανέλθει ακόμα και σε περιπτώσεις πλήρους νευροπροστατευτικής ριζικής προστατεκτομής οφείλεται στο γεγονός ότι όπως αναφέραμε προηγουμένως, τα νεύρα αυτά είναι πολύ ευαίσθητες δομές που ακόμα και το παραμικρό άγγιγμα τους μπορεί να οδηγήσει σε παροδική “παράλυση/δυσλειτουργία” και να χρειαστεί κάποιος χρόνος για την επαναφορά της φυσιολογικής τους λειτουργίας.

Πρέπει να τονιστεί όμως ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τον χρόνο αποκατάστασης όπως για παράδειγμα η ψυχολογική κατάσταση του άνδρα.

Αρκεί η νευροπροστασία των νεύρων της στύσης για την αποκατάσταση της στυτικής λειτουργίας μετά την ριζική προστατεκτομή; Ποιοι άλλοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την σεξουαλική λειτουργία;

Η νευροπροστασία απο μόνη της ΔΕΝ αρκεί για την αποκατάσταση της στύσης μετά το χειρουργείο. Η διατήρηση της στυτικής λειτουργίας απαιτεί την εύρυθμη λειτουργία όλων των παραγόντων της σεξουαλικής λειτουργίας. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την διατήρηση της στύσης μετά απο ριζική προστατεκτομή πέραν της τεχνική της νευροπροσταασίας περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

• Την στυτική λειτουργία του άνδρα ΠΡΙΝ το χειρουργείο. Είναι προφανές ότι διαφορετική αποκατάσταση θα έχει ένας άνδρας που είχε πολύ καλά επίπεδα πριν το χειρουργείο σε σχέση με έναν άνδρα που είχε προβλήματα ακόμα και πριν το χειρουργείο.
• Η ηλικία του άνδρα. όσο πιο μεγάλος στην ηλικία είναι ο άνδρας τόσο περισσότερο ενδέχεται να δυσκολευτεί η αποκατάσταση της στυτικής λειτουργίας μετά το χειρουργείο.
• Συνοδά νοσήματα. Όσο περισσότερο επιβαρυμένος είναι ένας οργανισμός με συνοδά νοσήματα που επηρεάζουν την λειτουργία των αγγείων όπως για παράδειγμα στεφανιαία νόσος, σακχαρώδης διαβήτης κτλ τόσο πιο δύσκολη θα είναι η αποκατάσταση του μετά το χειρουργείο.
• Ψυχολογική κατάσταση. η αποκατάσταση της στυτικής λειτουργίας προυποθέτει ότι ο άνδρας βρίσκεται στην κατάλληλη ψυχολογική κατάσταση και επιδικώκει να έχει μια ενεργός ερωτική ζωή.
• Την τήρηση του πρωτοκόλλου αποκατάστασης της στυτικής λειτουργίας. Κάθε οργανωμένη ομάδα που ασχολείται με την πάθηση και την χειρουργική θεραπεία του καρκίνου του προστάτη οφείλει να έχει οργανώσει μια ομάδα φροντίδας και παρακολούθησης του ασθενούς για αυτήν την σημαντική λειτουργία. Στο κέντρο μας υπάρχει οργανωμένο πρωτόκολλο παρακολούθησης των ασθενών και συστηματικών θεραπειών που μεταβάλλονται ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς.

Ποσοστά στυτικής λειτουργίας της “πλήρης διατήρησης της περιπροστατικής ανατομίας” τεχνικής που εφαρμόζουμε για την εγκράτεια ούρων

• Ο Δρ. Μ. Καραβιτάκης εφαρμόζει στην λαπαροσκοπική και ρομποτική ριζική προστατεκτομή την τεχνική της “πλήρης διατήρησης της περιπροστατικής ανατομίας”.
• Η τεχνική αυτή όπως έχει περιγραφτεί από τον R. Gaston, τον άνθρωπο που πρώτος περιέγραψε την λαπαροσκοπική ριζική προστατεκτομή, ενός εκ των σπουδαιότερων ρομποτικών χειρουργών παγκοσμίως οδηγεί στα βέλτιστα δυνατά αποτελέσματα στυτικής λειτουργίας σε περιπτώσεις πλήρους νευροπροστατευτικής ριζικής προστατεκτομής.

50% στον 1ο μήνα – 80% στους 12 μήνες

Η σημασία της προετοιμασίας του ασθενούς για την πρόληψη του κινδύνου στυτικής δυσλειτουργίας

Υπάρχει τρόπος να βοηθήσει ένας ασθενής στην διατήρηση της στυτικής λειτουργίας μετά τη λαπαροσκοπική ριζική προστατεκτομή;

Η στυτική λειτουργία είναι κατά βάση (αλλά όχι μόνο) μια λειτουργία που βασίζεται στην λειτουργία των αγγείων και των νεύρων. Ο κυριότερος τρόπος με  τον οποίο μπορεί ένας ασθενής να αυξήσει την πιθανότητα επανάκτησης της στυτικής λειτουργίας είναι η προφύλαξη των αγγείων και η διατήρηση τους σε καλή κατάσταση. Έτσι λοιπόν ένας ασθενής μπορεί να συμβάλλει στην προσπάθεια διατήρησης της στυτικής λειτουργίας μέσω:

• διακοπή καπνίσματος
• υγιεινή διατροφή
• συστηματική άθληση

Τρόποι αντιμετώπισης της στυτικής δυσλειτουργίας μετά από ριζική προστατεκτομή

Τι είδους θεραπείες υπάρχουν για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας μετά την λαπαροσκοπική ριζική προστατεκτομή;

Οι θεραπευτικέ επιλογές μπορεί να είναι είτε φαρμακολογικές είτε μη φαρμακολογικές. Οι φαρμακοθεραπείες περιλαμβάνουν τους από του στόματος αναστολείς PDE-5 , ενδοουρηθρικά υπόθετα και ενδοπεικές ενέσεις (προσταγλανδίνη Ε1 και μείγματα αγγειοδραστικών φαρμάκων). Οι μη φαρμακολογικές θεραπείες, περιλαμβάνουν συσκευές  κενού και εμφυτεύματα πέους (προθέσεις).

Στους άνδρες που έχουν υποβληθεί σε νευροπροστατευτική ριζική προστατεκτομή θα πρέπει να προσφέρονται θεραπείες που δεν αναμένεται να επηρεάσουν την πιθανή αποκατάσταση της αυθόρμητης, φυσικής στυτικής λειτουργίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η χειρουργική επέμβαση τοποθέτησης πρόσθεσης δεν θα πρέπει να επιλέγεται σε αυτους του ασθενείς μέχρι την πάροδο 2 ετών οπότε και είναι προφανές ότι δεν πρόκειται να παρουσιαστεί αυτόματη αποκατάσταση της στυτικής λειτουργίας.

Τι είναι οι αναστολείς της 5 φωσφοδιεστεράσης;

Οι αναστολείς της 5 φωσφοδιεστεράσης είναι φάρμακα που λειτουργούν τις λείες μυικές ίνες των αγγείων του πέους επιτρέποντας την είσοδο μεγάλης ποσότητας αίματος στο πέος και επακόλουθη στύση.

Υπάρχουν 4 εγκεκριμένοι αναστολείς της 5 φωσφοδιεστεράσης:

• βαρδεναφίλη
• τανταλαφίλη
• σιλδεναφίλη
• αβαναφίλη

Μετά την ριζική προστατεκτομή ο ασθενής λαμβάνει οδηγίες για λήψη τανταλαφίλης 5 mg καθημερινά. Ενίοτε μπορεί να χορηγηθεί και κάποια ποσότητα παραπάνω κατ επίλυση. Τα φάρμακα αυτά ο ασθενής θα τα λαμβάνει συνέχεια μέχρι να αρχίσουν να υπάρχουν αυτόματες και χωρίς υποβοήθηση στύσεις.

Σε γενικές γραμμές οι αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης δεν προκαλούν στύση από μόνα τους. Λειτουργούν υποβοηθώντας την στύση όταν υπάρχει και το αντίστοιχο ερέθισμα. Στην περίπτωση των ασθενών μετά την ριζική προστατεκτομή τα φάρμακα αυτά λαμβάνονται σε τακτική βάση στα πλαίσια ενός προγράμματος “penile rehabilitation” δηλαδή αποκατάστασης της λειτουργίας του πέους. Το πρωτόκολλο αυτό αποσκοπεί στην διατήρηση της αιμάτωσης του πέους και την αποφυγή την δημιουργία ίνωσης και ουλών σε περίπτωση παρατεταμένης ανενεργής σεξουαλικής δραστηριότητας.

Τι πρέπει να προσέξετε όταν λαμβάνετε τους αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης;

Oι αναστολείς της φωσφοεστεράσεις έχουν μια συγκεκριμένη αντένδειξη που είναι ασθενείς που λαμβάνουν νιτρώδη για καρδιοαγγειακά προβλήματα.

Πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων αυτών περιλαμβάνουν

• πονοκέφαλος
• δερματικό εξάνθημα
• αίσθημα καύσους
• βουλωμένη μύτη
• ζαλάδα

Ποια είναι η θεραπεία όταν τα φάρμακα δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα;

Το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει σε περίπτωση αποτυχίας των φαρμάκων είναι η εξέταση του τρόπου χορήγησης αυτών. Πέρα της ταδαλαφίλης που χορηγείται σε καθημερινή βάση στην δόση των 5 mg, τα υπόλοιπα φάρμακα θα πρέπει να χορηγούνται με τον σωστό τρόπο. ¨Ετσι λοιπόν το πρώτο βήμα σε περίπτωση αποτυχίας των φαρμάκων είναι η εκτίμηση των παρακάτω ερωτήσεων:

• • Έγινε χρήση του φαρμάκου για τουλάχιστον 4 φορές;
  • Χρησιμοποιίηθηκε η μέγιστη δόση του φαρμάκου;
  • Υπήρχε ικανοποιητική σεξουαλική διέγερση όταν έγινε η λήψη του φαρμάκου;
  • Υπήρξε η απαιτούμενη αναμονή για την έναρξη της δράσης του φαρμάκου;
  • Υπήρξε υπερβολική αναμονή για την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας;

Σωστός τρόπος λήψης των φαρμάκων αποκατάστασης της στυτικής λειτουργίας μετά την ριζική προστατεκτομή:

• Σιλδεναφίλη
  • διατίθεται σε χάπι
  • κυκλοφορεί σε δόσεις 25, 50 και 100 mg
  • δοσολογία προσαρμόζεται στις ανάγκες
  • η δράση ξεκινάει 30-60 λεπτά μετά την λήψη
  • δράση διαρκεί 12 ώρες
  • μειώνεται η δραστικότητα με τα λιπαρά γεύματα
• Ταδαλαφίλη
  • διατίθεται σε χάπι
  • δόσεις 5,10 και 20 mg
  • δοσολογία προσαρμόζεται στις ανάγκες
  • η δράση ξεκινάει 30 λεπτά μετά την λήψη
  • μέγιστη δράση 2 ώρες μετά την λήψη και διαρκεί περίπου 36 ώρες
  • δεν επηρεάζεται η δράση από τα γεύματα
• Βαρδεναφίλη
  • διαθέσιμη σε χάπι
  • κυκλοφορεί σε δόσεις 5, 10 και 20mg
  • η δοσολογία προσαρμόζεται στις ανάγκες
  • μέγιστη δράση 30 λεπτά μετά την λήψη του φαρμάκου
  • μειώνεται η δράστικότητα με τα λιπαρά γεύματα

Όταν περάσει κάποιο χρονικό διάστημα και οι αναστολείς της φωσφοεστεράσης δεν έχουν επιφέρει τα κατάλληλα αποτελέσματα, τότε ακολουθεί η θεραπεία 2ης γραμμής που είναι οι ενδοπεικές ενέσεις και η θεραπεία 3ης γραμμής που είναι η ενδοπεική πρόθεση.

Στρατηγικές για την Ανάκτηση της Σεξουαλικότητας:

Είμαστε αφοσιωμένοι στο να σας βοηθήσουμε για την καλύτερη δυνατή ανάκτηση της σεξουαλικής  λειτουργίας του ασθενούς μετά την επέμβαση.Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορούν να εφαρμοστούν για την υποστήριξη της σεξουαλικής υγείας του άνδρα:

1. Επικοινωνία: Κατανοούμε ότι η συζήτηση θεμάτων σχετικών με τη σεξουαλικότητα μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά η ανοικτή και ειλικρινής συζήτηση με την σύντροφό  είναι κρίσιμη. Η έκφραση των συναισθημάτων και η κατανόηση των αναγκών και προσδοκιών  μπορεί να ενισχύσει το συναισθηματικό δέσιμο και να συμβάλει θετικά στην ανάκτηση της σεξουαλικής λειτουργίας.
2. Συμβουλευτική και Υποστήριξη: Η ομάδα μας περιλαμβάνει έμπειρους συμβούλους που εξειδικεύονται στην σεξουαλική υγεία και είναι διαθέσιμοι να ανταποκριθούν σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις ή ανησυχίες που  μπορεί τεθούν  και να προσφέρουν καθοδήγηση για το πώς να αντιμετωπιστούν οι αλλαγές στη σεξουαλική λειτουργία.
3. Διερεύνηση Εναλλακτικών Επιλογών: Κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής , είναι σημαντικό να διερευνηθούν άλλες μορφές έκφρασης της σεξουαλικότητας που δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από την διείσδυση. Η συμμετοχή σε αισθησιακές πράξεις  μπορούν να εμβαθύνουν  και να διατηρήσουν την συναισθηματική επαφή κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου.

Στο κέντρο μας, αναγνωρίζουμε τη σημασία της αντιμετώπισης της σεξουαλικής υγείας και ποιότητας ζωής του ασθενούς μετά τη ριζική προστατεκτομή. Ο στόχος μας είναι να παρέχουμε τις απαραίτητες πληροφορίες, υποστήριξη και πόρους για να βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση όποιων προβλημάτων μπορεί να προκύψουν Σας ενθαρρύνουμε να συζητήσετε ελεύθερα οποιεσδήποτε ανησυχίες έχετε με ετην εμπειρη ομάδα μας, καθώς και να εξερευνήσετε τις διαθέσιμες επιλογές θεραπείας για να διαμορφώσετε ένα πλάνο που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες και τις επιθυμίες σας.

Να θυμάστε, η ανάκτηση της σεξουαλικής λειτουργίας μετά τη ριζική αφαίρεση του προστάτη είναι μια σταδιακή διαδικασία, και η εμπειρία κάθε ατόμου είναι μοναδική. Είμαστε δεσμευμένοι να σας βοηθήσουμε να επιτύχετε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για τη σεξουαλική σας υγεία και συνολική ευεξία.

Εάν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις ή επιθυμείτε να συζητήσετε περισσότερο το ταξίδι της ανάκτησης της σεξουαλικής σας λειτουργίας, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με την ομάδα μας. Η  συνολική υγεία σας είναι οι ανώτερες προτεραιότητές μας, και είμαστε εδώ για να σας υποστηρίξουμε κάθε βήμα του δρόμου.