Υπερπλασία Προστάτου
Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις νεώτερες εξελίξεις στην διάγνωση και θεραπεία της υπερπλασίας προστάτου από τον Δρ. Μ. Καραβιτάκη.
Τα συμπτώματα που σχετίζονται με την υπερπλασία του προστάτη αποτελούν έναν από τα συχνότερα προβλήματα στον άνδρα. Η σελίδα αυτή έχει σκοπό την πλήρη ενημέρωση σας σχετικά με την υπερπλασία του προστάτη από την επιδημιολογία και την διάγνωση μέχρι και τις πιο σύγχρονες μεθόδους θεραπείας.
Η υπερπλασία του προστάτη αποτελεί αντικείμενο κλινικού, χειρουργικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος του Δρ. Μ. Καραβιτάκη ο οποίος επι 8ετίας είναι μέλος της ομάδας συγγραφής των κατευθυντήριων οδηγιών της Ευρωπαικής Ουρολογικής Εταιρείας και άρθρα του οποίου είναι δημοσιευμένα στα εγκυρότερα επιστημονικά περιοδικά (European Urology).
Ενημερωθείτε για την συχνότητα, την αιτιολογία καθώς και τους τρόπους διάγνωσης και θεραπείας της υπερπλασίας του προστάτη.
Γενικά για την υπερπλασία του προστάτη
Tι είναι ο προστάτης;
O προστάτης είναι ένας μικρός αδένας που βρίσκεται μπροστά από την ουροδόχο κύστη στον άνδρα. Βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη, μπροστά από το ορθό και περιβάλλει το ανώτερο τμήμα της ουρήθρας.
Η λειτουργία του είναι να εκκρίνει τα υγρά που αποτελούν μέρος του σπέρματος.
Είναι πηγή πολλών προβλημάτων υγείας στους άνδρες, με τις πιο συχνές να είναι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (BPH), η προστατίτιδα και ο καρκίνος.
Τι είναι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη;
Η Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (ΚΥΠ), γνωστή επίσης και ως υπερτροφία του προστάτη, είναι μια συχνή κατάσταση που επηρεάζει τους άνδρες καθώς γερνούν. Περιλαμβάνει τη μη καρκινική διόγκωση του προστατικού αδένα, ενός αδένα που έχει μέγεθος μεγέθους καρυδιού και ο οποίος βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη.
Καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν σε ηλικία, ο προστατικός αδένας υφίσταται φυσιολογικές αλλαγές και η ΚΥΠ χαρακτηρίζεται από την διόγκωση του προστάτη. Λόγω της θέσης του προστατικού αδένα γύρω από την ουρήθρα δηλαδή του σωλήνα που μεταφέρει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη έξω από το σώμα, η διόγκωση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα συμπτώματα που σχετίζονται με την ούρηση.
Μπορεί η υπερπλασία του προστάτη να οδηγήσει σε καρκίνο;
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη δεν θεωρείται ένας άμεσος παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του προστάτη.
Ενώ τόσο η υπερπλασία όσο και ο καρκίνος αφορούν τον προστάτη και μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια ουρολογικά συμπτώματα, το να έχει κάποιος υπερπλασία δεν αυξάνει απαραίτητα τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.
Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο τόσο για καλοήθεις υπερπλασία όσο και για καρκίνο του προστάτη είναι κοινοί, όπως η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό. Και οι δύο παθήσεις γίνονται πιο συχνές με την αύξηση της ηλικίας, και το οικογενειακό ιστορικό προβλημάτων στον προστάτη, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του προστάτη, μπορεί να αυξήσει ελαφρά τον κίνδυνο τόσο για καλοήθη όσο και για καρκίνο του προστάτη.
Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι η καλοήθης υπερπλασία είναι μια μη καρκινική διόγκωση του μεγέθους του προστάτη που προκαλείται από ορμονικές αλλαγές, ενώ ο καρκίνος του προστάτη αφορά την ανάπτυξη κακοήθων κυττάρων μέσα στον προστάτη. Οι δύο αυτές καταστάσεις έχουν διαφορετικές υποκείμενες αιτίες και απαιτούν διαφορετικές διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Πόσο συχνή είναι η υπερπλασία του προστάτη;
Η υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ) είναι μια διαδεδομένη κατάσταση που επηρεάζει τον ανδρικό πληθυσμό, ιδίως καθώς προχωρούν σε ηλικία.
Πρόκειται για μια από τις πιο συχνές παθήσεις που αφορούν τον προστάτη αδένα, με ποσοστό εμφάνισης που αυξάνεται σημαντικά με τον παράγοντα της γήρανσης.
Συγκεκριμένα, η υπερπλασία του προστάτη παρατηρείται στο 50% περίπου των ανδρών μεταξύ 51 και 60 ετών, ενώ το ποσοστό αυξάνεται στο 90% των ανδρών ηλικίας άνω των 80 ετών.
Η υψηλή συχνότητα αυτή ενδέχεται να αποτελεί αναπόφευκτο αποτέλεσμα της φυσιολογικής γήρανσης του οργανισμού, καθώς ο προστατικός αδένας υφίσταται φυσιολογικές μεταβολές με το πέρασμα του χρόνου.
Παρόλο που η ΚΥΠ δεν συνδέεται με την παρουσία καρκίνου του προστάτη, οι συμπτώματα που συνοδεύουν την διόγκωση του αδένα μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση στην ποιότητα ζωής των ανδρών.
Επιπλέον, η επίπτωση της υπερπλασίας του προστάτη αναδεικνύει τη σημασία της πρόληψης και της τακτικής επίσκεψης στον ουρολόγο για την έγκαιρη διάγνωση και διαχείριση αυτής της κατάστασης.
Αιτιολογία
Που οφείλεται η υπερπλασία του προστάτη;
Η αιτιολογία της υπερπλασίας του προστάτη (ΚΥΠ) είναι πολυπαραγοντική και συνδέεται κυρίως με τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν σε ηλικία.
Η υπερτροφία που χαρακτηρίζει την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη οφείλεται στην αύξηση του προστατικού ιστού, κυρίως στην περιοχή της περιφέρειας του αδένα.
Καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν, υπάρχει αυξημένη δραστηριότητα της 5-α-ρεδουκτάσης, ενός ενζύμου που μετατρέπει την τεστοστερόνη σε διυδροτεστοστερόνη (DHT). Η DHT είναι ένα παράγωγο της τεστοστερόνης και θεωρείται υπεύθυνο για την αύξηση του προστατικού αδένα.
Εκτός από την επίδραση των ορμονών, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση της υπερπλασίας που περιλαμβάνουν τους γενετικούς παράγοντες, τις ενδοκρινολογικές αλλαγές, την χρήση ορισμένων φαρμάκων, καθώς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Παρόλο που η ακριβής αιτία της ΚΥΠ δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως, η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε γενετικούς, ορμονικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες παίζει κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της πάθησης.
Δεν υπάρχει τρόπος πρόληψης της υπερπλασίας του προστάτη επειδή αποτελεί φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας γήρανσης του άνδρα.
Eντούτοις υπάρχουν κάποια μέτρα που μπορούν να ληφθούν για να μειωθούν οι επιπτώσεις της. Τα μέτρα ενδέχεται να μην εγγυώνται την πρόληψη, αλλά μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της υγείας του προστάτη:
1. Διατήρηση Υγιούς Τρόπου Ζωής: Υιοθετήστε μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, και λαχανικά. Περιορίσετε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών, κόκκινων κρεάτων και προϊόντων υψηλής περιεκτικότητας σε λίπη.
2. Παραμείνετε Ενεργοί: Ξεκινήστε τακτική φυσική δραστηριότητα, όπως γρήγορο περπάτημα, τζόκινγκ ή κολύμβηση. Η άσκηση βοηθάει στη διατήρηση της συνολικής υγείας και έχει θετική επίδραση στην υγεία του προστάτη.
3. Διατηρήστε Φυσιολογικό Βάρος: Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο υπερπλασίας προστάτου. Η διατήρηση υγιούς βάρους μέσω ισορροπημένης διατροφής και τακτικής άσκησης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπτώσεων της.
4. Ενυδάτωση: Διατηρείτε επαρκή ενυδάτωση πίνοντας αρκετό νερό κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η καλή ενυδάτωση βοηθάει τη συνολική λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος.
5. Περιορίστε την Καφεΐνη και το Αλκοόλ: Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης και αλκοόλ μπορεί να ερεθίσει την κύστη και να επιδεινώσει τα ουρολογικά συμπτώματα. Η περιορισμένη κατανάλωσή τους μπορεί να βοηθήσει στη ανακούφιση των συμπτωμάτων.
6. Υιοθετήστε Υγιείς Συνήθειες: Αποφύγετε το κάπνισμα, καθώς έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο υπερπλασίας προστάτου. Αν καπνίζετε, προσπαθήσετε να το κόψετε προς όφελος τόσο της υγείας του προστάτη όσο και της συνολικής ευζωίας.
7. Τακτικός ιατρικός έλεγχος: Τακτικές επισκέψεις στον γιατρό σας μπορούν να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της υγείας του προστάτη και την έγκαιρη αναγνώριση οποιωνδήποτε αλλαγών ή συμπτωμάτων.
8. Ενημερωθείτε για το Οικογενειακό Ιστορικό σας: Ενημερωθείτε για το ιατρικό ιστορικό της οικογένειάς σας, καθώς η γενετική προδιάθεση μπορεί να σχετίζεται με την υπεπρλασία του προστάτη.
9. Διαχείριση του Στρες: Το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει τη συνολική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της υγείας του προστάτη. Εφαρμόζοντας τεχνικές μείωσης του στρες, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του.
10. Διατροφή για Υγιή Προστάτη: Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι ορισμένα θρεπτικά συστατικά όπως το λυκοπένιο (που βρίσκεται στις ντομάτες), το σελήνιο και ο ψευδάργυρος μπορεί να έχουν θετική επίδραση στην υγεία του προστάτη. Πριν προσθέσετε συμπληρώματα στη διατροφή σας, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Συμπτώματα
Ποια είναι τα συμπτώματα της υπερπλασίας του προστάτη;
Η υπερπλασία του προστάτη μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα που συνδέονται με την διόγκωση του προστάτη και την επακόλουθη πίεση που ασκεί στην ουρήθρα και την ουροδόχο κύστη. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ανδρών και να προκαλέσουν έντονη δυσαρέσκεια.
Ας δούμε πιο αναλυτικά ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα της υπερπλασίας του προστάτη:
- Συχνουρία: Η συχνουρία ορίζεται ως η αυξημένη συχνότητα της ούρησης, δηλαδή η ανάγκη για ούρηση πιο συχνά από το συνήθες. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος πηγαίνει στην τουαλέτα για να ουρήσει πιο συχνά από ό,τι θεωρεί φυσιολογικό για τον εαυτό του.
Ενώ η υπερπλασία προστάτη αποτελεί κύριο αίτιο εμφάνισης των συμπτωμάτων αυτών, εντούτοις υπάρχουν πολλές άλλες παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων και θα πρέπει να λαμβάνονται πάντοτε υπόψιν.
Παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση συχνουρίας και επιτακτικότητας περιλαμβάνουν:
- λοιμώξεις όπως κυστίτιδα, προστατίτιδα κτλ
- λιθίαση
- καρκίνος ουροδόχου κύστης
- σύνδρομο υπερδραστήριας κύστης
- Επείγουσα και επιτακτική Ούρηση. Επιτακτική ούρηση ορίζεται ως η απότομη και έντονη επιθυμία ούρησης, η οποία είναι δύσκολο να αναχαιτιστεί και συνήθως συνοδεύεται από την αίσθηση ότι η κύστη είναι πολύ γεμάτη. Αυτή η ανάγκη για ούρηση είναι τόσο έντονη που ο άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκη να βρει αμέσως μια τουαλέτα για να ουρήσει.
Όταν η επιτακτικότητα συνοδεύεται με απώλεια ούρων ονομάζεται επιτακτική ακράτεια.
Όπως και με την συχνουρία, υπάρχουν πολλές άλλες παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων και θα πρέπει να λαμβάνονται πάντοτε υπόψιν όπως λοιμώξεις, καρκίνος ουροδόχου κύστης, σύνδρομο υπερδραστήριας κύστης
- Μειωμένη ροή Ούρησης: Η μειωμένη ροή ούρησης ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία η ροή των ούρων δεν είναι η συνηθισμένη σταθερή και δυνατή αλλά εμφανίζεται αδύναμη, περιορισμένη ή και αργή.
- Δυσκολία Έναρξη Ούρησης. Η δυσκολία έναρξης ούρησης αναφέρεται στην κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής αντιμετωπίζει δυσκολία κατά την έναρξη της ούρησης. Αυτό σημαίνει ότι η ροή της ούρης μπορεί να είναι αδύναμη ή και αργή και ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται την ανάγκη να κάνει προσπάθεια για να ξεκινήσει την ούρηση
- Διακοπτώμενη Ούρηση: Η διακοπτώμενη ούρηση αναφέρεται στην κατάσταση κατά την οποία η ροή της ούρης διακόπτεται κατά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ούρησης. Ο ασθενής μπορεί να αντιμετωπίζει δυσκολία να διατηρήσει συνεχή ροή ούρησης, και η ροή μπορεί να διακόπτεται ξαφνικά και αυθόρμητα πριν ξανα συνεχίσει.
- Αίσθημα ατελούς κένωσης της Κύστης: Αναφέρεται στο αίσθημα του ασθενούς ότι η ουροδόχος κύστη δεν έχει αδειάσει πλήρως μετά την ούρηση.
- Νυκτουρία: Η νυκτουρία ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο ξυπνάει στον ύπνο του για να ουρήσει. Με πιο απλά λόγια, η νυκτουρία αναφέρεται στη συχνή ανάγκη για ούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας, που επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου. Κατά τη διάρκεια της νυκτουρίας, ο άνθρωπος μπορεί να ξυπνάει μία ή περισσότερες φορές για να πάει στην τουαλέτα.
Μάθετε περισσότερα για την νυκτουρία εδώ
- Διάφορα άλλα προβλήματα: Σε περιπτώσεις σοβαρής ΚΥΠ, η ουροδόχος κύστη μπορεί να μην αδειάζει πλήρως, προκαλώντας προβλήματα όπως ακράτεια ούρων, επίσχεση ούρων και άλλα προβλήματα.
- Επίσχεση ούρων. Αναφέρεται στην αδυναμία κένωσης της κύστης που μπορεί να συμβεί είτε οξεία είτε χρόνια
Μάθετε περισσότερα για την επίσχεση ούρων εδώ
Πρέπει να τονιστεί ότι τα παραπάνω συμπτώματα δεν είναι αποκλειστικά της υπερπλασίας του προστάτη και μπορεί να παρουσιαστούν και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις.
Διάγνωση της υπερπλασίας του προστάτη
Η διάγνωση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη περιλαμβάνει μια σχολαστική αξιολόγηση που συνδυάζει το ιατρικό ιστορικό, τον κλινικό έλεγχο και μια σειρά διαγνωστικών εξετάσεων.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη αποτελεί μια συχνή κατάσταση στον άνδρα που χαρακτηρίζεται από την αύξηση του μεγέθους του προστάτη και που συνήθως -αλλά όχι πάντα- οδηγεί σε συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής ενός ατόμου.
Η ακριβής διάγνωση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για τον διαχωρισμό της υπερπλασίας από άλλες παθήσεις που σχετίζονται με τον προστάτη, αλλά και για να διευκολυνθούν εξατομικευμένες και αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης.
Η διαδικασία της διάγνωσης της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη βασίζεται στα ακόλουθα βήματα:
- Ιατρικό Ιστορικό: Η διαγνωστική διαδικασία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη ξεκινάει με μια λεπτομερή συζήτηση γύρω από το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς. Η κατανόηση της διάρκειας, της βαρύτητας και των επιπτώσεων των συμπτωμάτων στην ποιότητα ζωής του ασθενούς είναι ζωτικής σημασίας για τον καθορισμό των θεραπευτικών επιλογών. Επιπλέον, διερευνάται η λήψη φαρμάκων, οι συνοδές παθήσεις και το οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς για μια συνολική αξιολόγηση.
- Κλινικός Έλεγχος: Ο κλινικός έλεγχος περιλαμβάνει μια λεπτομερής κλινική εξέταση, συμπεριλαμβανομένης της δακτυλικής εξέτασης. Κατά την δακτυλική εξέταση, ο ιατρός αξιολογεί το μέγεθος, την υφή και την επιφάνεια του προστάτη. Η δακτυλική εξέταση βοηθάει στον εντοπισμό ανωμαλιών και στην αξιολόγηση του βαθμού της διόγκωσης του προστάτη.
- Αξιολόγηση Συμπτωμάτων: Η αξιολόγηση των συμπτωμάτων περιλαμβάνει την χρήση ειδικών ερωτηματολογίων όπως το International Prostate Symptom Score (IPSS) για την αξιολόγηση της σοβαρότητας των ουρολογικών συμπτωμάτων. Το IPSS δίνει την δυνατότητα της ποσοτικοποίησης των συμπτωμάτων, προσφέροντας μια βάση για την κατανόηση και την παρακολούθηση της πρόοδου της νόσου.
Μάθετε περισσότερα για την αξιολόγηση των συμπτωμάτων με το IPSS εδώ
- Γενική ούρων: Η ανάλυση των ούρων είναι αναπόσπαστο μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας, και βοηθάει στον αποκλεισμό πιθανής λοίμωξης και άλλων υποκείμενων προβλημάτων που μπορεί να σχετίζονται με τα συμπτώματα του ασθενούς.
- Αιματολογικές Εξετάσεις: Οι αιματολογικές εξετάσεις αφορούν την γενική εξέταση αίματος και μια ειδική εξέταση για το ειδικό προστατικό αντιγόνο γνωστό και ως PSA. Υψηλά επίπεδα PSA μπορεί να υποδεικνύουν καλοήθη υπερπλασία του προστάτη ωστόσο, μπορεί να σχετίζονται με άλλες παθήσεις, όπως ο καρκίνος του προστάτη. Τα επίπεδα PSA αξιολογούνται σε συνδυασμό με τα κλινικά ευρήματα για μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση.
- Ουροοομετρία: Η ουροοομετρία είναι μια ειδική εξέταση που μετράει την ροή και τον όγκο των ούρων κατά την ούρηση. Αυτή η εξέταση παρέχει αντικειμενικά δεδομένα σχετικά με τη σοβαρότητα της απόφραξης από την διόγκωση του προστάτη.
- Μέτρηση υπολείμματος ούρων μετά την ούρηση: Η αξιολόγηση της ποσότητας του υπολείμματος ούρων μετά την ούρηση μπορεί να γίνει είτε με τον υπέρηχο είτε με την χρήση καθετήρα κύστεως. Μεγάλη ποσότητα υπολειμματος υποδεικνύει ανεπαρκή λειτουργία της ούρησης και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην θεραπευτική προσέγγιση.
- Διορθικός υπέρηχος (TRUS): Σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η εκτέλεση διορθικής υπερηχοτομογραφίας για την πιο ακριβή αξιολόγηση του μεγέθους και της δομής του προστάτη.
- Κυστεοσκόπηση: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί η κυστεοσκόπηση για να εξεταστεί οπτικά το εσωτερικό της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης και να αξιολογηθεί το μέγεθος της απόφραξης εξαιτίας του προστάτη. Αυτή η εξέταση βοηθά στον αποκλεισμό άλλων πιθανών αιτίων των ουρολογικών συμπτωμάτων.
Διαφορική Διάγνωση:
Η ακριβής αναγνώριση της αιτίας των συμπτωμάτων του ασθενούς και ο διαχωρισμός μεταξύ της καλοήθους υπερπλασίας και άλλων παθολογικών καταστάσεων όπως ο καρκίνος, οι λοιμώξεις κά είναι σημαντική για την διαχείριση του ασθενούς.
Θεραπεία καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη
Η αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη περιλαμβάνει μια σειρά θεραπευτικών προσεγγίσεων με στόχο την ανακούφιση των ουρολογικών συμπτωμάτων, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την πρόληψη των πιθανών επιπλοκών.
Η επιλογή της εκάστοτε θεραπείας εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την επίδραση τους στην καθημερινότητα του ασθενούς, την παρουσία επιπλοκών και την συνολική υγεία του ασθενούς. Οι δυνατές επιλογές για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη περιλαμβάνουν:
Παρακολούθηση/Συντηρητική αντιμετώπιση
Για άνδρες με ελαφρά συμπτώματα που δεν επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής τους, η συντηρητική αντιμετώπιση μπορεί να αποτελεί την αρχική προσέγγιση στην διαχείριση του ασθενούς. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τακτικό επανέλεγχο και παρακολούθηση για να διασφαλιστεί ότι η κατάσταση δεν επιδεινώνεται με τον χρόνο.
Διάφορες αλλαγές του τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσουν στη διαχείριση ελαφρών συμπτωμάτων υπερπλασίας προστάτου. Τέτοιες αλλαγές περιλαμβάνουν τη μείωση της κατανάλωσης καφεΐνης και αλκοόλ, την αποφυγή υπερβολικών υγρών πριν από τον ύπνο κά.
Φαρμακευτική Θεραπεία
Η φαρμακευτική θεραπεία της υπερπλασίας του προστάτη αποτελεί βασική θεραπευτικής προσέγγιση για τους άνδρες που διαγιγνώσκονται με αυτήν την κατάσταση. Σήμερα είναι διαθέσιμες πολλές φαρμακευτικές επιλογές με φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την υπερπλασία του προστάτη, όπως η συχνή ούρηση και η δυσκοιλιότητα. Η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να παρέχει ανακούφιση σε πολλούς ασθενείς και να βοηθήσει στη διατήρηση της ποιότητας ζωής τους χωρίς την ανάγκη για χειρουργική επέμβαση. Οι ακριβείς φαρμακευτικές επιλογές και οι δοσολογίες καθορίζονται από τον ιατρό, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση του ασθενούς και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων
- α-Αδρενεργικοί Ανταγωνιστές: Οι α-αδρενεργικοί ανταγωνιστές είναι φάρμακα που χαλαρώνουν το μυϊκό ιστό του προστάτη και του αυχένα της ουροδόχου κύστης (του σημείου εξόδου των ούρων), βελτιώνοντας έτσι την ροή των ούρων κατά την ούρηση και κατ επέκταση τα συμπτώματα του κατωτέρου ουροποιητικού. Οι πιο συνηθισμένοι α-αδρενεργικοί ανταγωνιστές περιλαμβάνουν την ταμσουλοσίνη, την αλφουζοσίνη και την δοξαζοσίνη.
- Αναστολείς 5-α-αναγωγάσης: Αυτά τα φάρμακα λειτουργούν εμποδίζοντας τη μετατροπή της τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη (DHT), μια ορμόνη που οδηγεί στην αύξηση του μεγέθους του προστάτη. Με τον τρόπο αυτό τα φάρμακα αυτά μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της απόφραξης που προκαλεί η διόγκωση του προστάτη και με την πάροδο του χρόνου να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Οι πιο συνηθισμένοι αναστολείς της 5 α αναγωγάσης περιλαμβάνουν τη φιναστερίδη και τη δουταστερίδη.
- Συνδυαστική Θεραπεία: Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να επωφεληθούν από μια συνδυαστική θεραπεία α1-αδρενεργικών ανταγωνιστών και αναστολέων της 5-α-αναγωγάσης, ιδίως όταν αντιμετωπίζουν μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα ή μεγάλου μεγέθους προστάτη. Αυτή η συνδυαστική θεραπεία μπορεί να προσφέρει πιο αποτελεσματική βελτίωση των συμπτωμάτων και μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της υπερπλασίας.
- Αναστολείς της Φωσφοδιεστεράσης 5: Οι αναστολείς της φωστφοδιεστεράσης όπως η τανταλαφίλη χρησιμοποιούνται συνήθως για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχτεί ότι τα φάρμακα αυτά μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη βελτίωση των ουρολογικών συμπτωμάτων χαλαρώνοντας τους λείους μυς της ουροδόχου κύστης και του προστάτη.
- Αντιχολινεργικά Φάρμακα: Αυτά τα φάρμακα βοηθούν στη χαλάρωση της ουροδόχου κύστης και βοηθάνε στην διαχείριση των συμπτωμάτων της υπερλειτουργικότητας της ουροδόχου κύστης που συχνά συνοδεύουν συχνά την υπερπλασία του προστάτη.
Χειρουργική θεραπεία
Η χειρουργική θεραπεία είναι η ενδεικνυόμενη θεραπεία στις πιο σοβαρές περιπτώσεις υπερπλασίας προστάτη και όταν τα φάρμακα δεν βοηθάνε στην διαχείριση των συμπτωμάτων του ασθενούς. Η χειρουργική θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη περιλαμβάνει πολλές τεχνικές και μεθόδους κάθε μία με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν ενδείκνυνται όλες οι χειρουργικές μεθόδους σε όλους τους ασθενείς και ότι η επιλογή της κάθε μεθόδου θα πρέπει να βασίζεται στα χαρακτηριστικά του ασθενούς και της περίπτωσης. Οι πιο συχνές μεθόδους χειρουργικής θεραπείας που εφαρμόζονται σήμερα για την αντιμετώπιση της υπερπλασίας του προστάτη περιλαμβάνουν:
- την διουρηθρική προστατεκτομή με την μέθοδο TURiS
- τις τεχνικές αδενοματεκτομή (ανοιχτή, λαπαροσκοπική, ρομποτική)
- τις τεχνικές εκπυρήνισης με χρήση laser όπως η HOLEP
- τις τεχνικές με χρήση υδρατμών
Ανεξάρτητα από την επιλεγμένη θεραπεία, οι τακτικές επανεξετάσεις με τον ουρολόγο σας είναι κρίσιμες για την παρακολούθηση της κατάστασης της πάθησης, την αναπροσαρμογή της θεραπείας όπως απαιτείται και τη διασφάλιση ότι τα συμπτώματα διαχειρίζονται αποτελεσματικά.
Ο Δρ. Μ. Καραβιτάκης αποτελεί επί 8ετίας μέλος της επιτροπής σύνταξης των κατευθυντήριων οδηγιών (guidelines) για την διάγνωση και θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη της Ευρωπαικής Ουρολογικής Εταιρείας.
Το τμήμα σύνταξης των κατευθυντήριων οδηγιών της Ευρωπαικής Ουρολογικής Εταιρείας είναι ένα ειδικό τμήμα που έχει σκοπό την σύνταξη των guidelines δηλαδή των οδηγιών προς τους ουρολόγους για το πως πρέπει να γίνεται η διαχείριση των ασθενών από την διάγνωση μέχρι την θεραπεία των διαφόρων παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος.
Οι οδηγίες αυτές είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και βασίζονται στην ενδελεχή ανάλυση όλων των δεδομένων όπως αυτά προκύπτουν από τις πιο υψηλού κύρους επιστημονικές μελέτες.
Ποια είναι τα διαθέσιμα φάρμακα για την θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη;
Η αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη περιλαμβάνει μια σειρά φαρμακευτικών επιλογών με στόχο την ανακούφιση των ουρολογικών συμπτωμάτων, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την πρόληψη των πιθανών επιπλοκών.
Η επιλογή του εκάστοτε φαρμάκου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως την φύση των συμπτωμάτων, το μέγεθος του προστάτη, τις συνοδές παθήσεις, τις πιθανές αντενδείξεις, τις προτιμήσεις του ασθενούς κά
Οι δυνατές επιλογές για την φαρμακευτική θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη περιλαμβάνουν:
Ανταγωνιστές α1-αδρενεργικών υποδοχέων
Ενδείξεις:
Οι ανταγωνιστές των α1-αδρενεργικών υποδοχέων, γνωστοί και ως α1-αδρενεργικοί αναστολείς, χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη λόγω της ικανοτητάς τους να χαλαρώνουν τους μύες που βρίσκονται στην περιοχή του προστάτη και του αυχένα της ουροδόχου κύστης δηλαδή του σημείου εξόδου των ούρων από την ουροδόχι κύστη στην ουρήθρα.
Τα φάρμακα αυτά ανακουφίζουν τα συμπτώματα που σχετίζονται με την υπερπλασία του προστάτη και βελτιώνουν τη ροή των ούρων και είναι κατάλληλα για ασθενείς με μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα υπερπλασίας προστάτου.
Tρόπος Δράσης:
Οι αναστολείς α-αδρενεργικών υποδοχέων χαλαρώνουν αποτελεσματικά τους μυς που βρίσκονται στην περιοχή του προστάτη και του αυχένα της ουροδόχου κύστης, μειώνοντας απόφραξη και βελτιώνοντας τη ροή των ούρων. Τα φάρμακα αυτά ανακουφίζουν κυρίως τα ακόλουθα συμπτώματα: δυσκολία έναρξη της ούρησης, αδύναμη ροή, αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης, και σε μικρότερο βαθμό τα συμπτώματα της συχνουρίας και της νυκτουρία.
Αντενδείξεις:
Οι αναστολείς α1-αδρενεργικών υποδοχέων πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή ή να αποφεύγονται σε άτομα με:
- υπόταση δηλαδή χαμηλή αρτηριακή πίεση
- Σοβαρή βλάβη του ήπατος
- Χρήση άλλων φαρμάκων που μπορεί να αλληλεπιδρούν αρνητικά
- Ισχυρή υπερευαισθησία στους αναστολείς α-αδρενεργικών υποδοχέων
Παρενέργειες:
Συνήθεις παρενέργειες περιλαμβάνουν
- ζάλη
- κόπωση
- πονοκέφάλος
- ρινική συμφόρηση και
- παλίνδρομη εκσπερμάτιση (εκσπερμάτιση προς την ουροδόχο κύστη αντί προς τα έξω)
Ανεπιθύμητες Αντιδράσεις και Προφυλάξεις:
- Ορθοστατική Υπόταση: δηλαδή ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά την όρθια στάση ειδικά μετά την πρώτη δόση.
- Φαινόμενο Πρώτης Δόσης: Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να βιώσουν σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης μετά την πρώτη δόση, με αποτέλεσμα να νιώσουν έντονη ζάλη ή απώλεια της συνείδησης. Για να αποφευχθεί αυτό, η αρχική δόση συνήθως χορηγείται το βράδυ.
- Σύνδρομο Χαλαρής Ίριδας: Οι αναστολείς α-αδρενεργικών υποδοχέων μπορούν να επηρεάσουν τους μύες της ιρίδας του ματιού κατά την χειρουργική επέμβαση του καταρράκτη, με δυνητικές επιπτώσεις στη επέμβαση. Οι ασθενείς που έχουν προγραμματιστεί για χειρουργική επέμβαση στο μάτι πρέπει να ενημερώσουν τον οφθαλμίατρό τους αν λαμβάνουν αναστολείς α-αδρενεργικών υποδοχέων.
Αλληλεπιδράσεις:
Οι αναστολείς α-αδρενεργικών υποδοχέων μπορεί να αλληλεπιδρούν με φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη στυτική δυσλειτουργία, προκαλώντας σοβαρή υπόταση.
Συμβουλές για την θεραπεία:
Οι ασθενείς που λαμβάνουν α1 αδρενεργικούς υποδοχείς θα πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν σηκώνονται από την καθιστή ή κλινήρης θέση, ειδικά κατά τις πρώτες ημέρες της θεραπείας. Εάν αισθανθούν έντονη ζάλη, απώλεια συνείδησης ή οποιεσδήποτε άλλη παρενέργεια θα πρέπει να ενημερώσουν άμεσα τον ουρολόγο τους.
Συμπερασματικά οι α-αδρενεργικοί αναστολείς αποτελούν μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για τη φαρμακευτική διαχείριση των ουρολογικών συμπτωμάτων σε ασθενείς με υπερπλασία προστάτου. Ωστόσο, πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν οι πιθανές παρενέργειες και αντενδείξεις, και οι ασθενείς θα πρέπει να λάβουν λεπτομερείς οδηγίες για τις επιδράσεις και τη σωστή χρήση του φαρμάκου.
Αναστολείς 5-α αναγωγάσης
Ενδείξεις:
Οι αναστολείς 5ά αναγωγάσης λειτουργούν αναστέλλοντας την μετατροπή της τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη (DHT), η οποία έχει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του προστάτη.
Οι αναστολείς της 5α αναγωγάσης είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί για ασθενείς με μεγαλύτερο προστατικό αδένα και μέτρια έως σοβαρά ουρολογικά συμπτώματα.
Τρόπος δράσης:
Οι αναστολείς της 5α αναγωγάσης μπορούν να μειώσουν τον όγκο του προστάτη και με αυτόν τον τρόπο να βελτιώσουν τη ροή των ούρων και να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά σε ασθενείς με μεγάλο προστάτη.
Αντενδείξεις:
Οι αναστολείς της 5α αναγωγάσης πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή ή να αποφεύγονται σε άτομα με:
- Υπερευαισθησία στο φάρμακο
Παρενέργειες: Συνήθεις παρενέργειες περιλαμβάνουν
- μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας
- στυτική δυσλειτουργία
- μείωση του όγκου της εκσπερμάτισης.
Αυτές οι παρενέργειες οφείλονται στη μείωση της διυδροτεστοστερόνης, μιας ορμόνης που επηρεάζει την ανδρική σεξουαλική λειτουργία. Αυτές οι επιπτώσεις είναι γενικά αναστρέψιμες με τη διακοπή του φαρμάκου.
Σημαντική γνώση:
- Καθυστερημένη Έναρξη Δράσης: Οι αναστολείς της 5α αναγωγάσης, επειδή στοχεύουν στην σταδιακή μείωση του όγκου του προστάτη, μπορεί να χρειαστούν αρκετούς μήνες για να προκαλέσουν σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων, .
- Κίνδυνος Καρκίνου του Προστάτη: Υπάρχει ένας ελαφρά αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του προστάτη υψηλής επιθετικότητας κατά τη χρήση τους. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να συζητήσουν τα πιθανά οφέλη και τους κινδύνους με τον ουρολόγο τους.
- Παρακολούθηση: Οι ασθενείς που λαμβάνουν αναστολείς της 5α αναγωγάσης πρέπει να υπόκεινται σε τακτική παρακολούθηση για αλλαγές στα επίπεδα του PSA.
Οδηγίες: Οι ασθενείς που λαμβάνουν αναστολείς της 5α αναγωγάσης θα πρέπει να είναι ενήμεροι για τη σταδιακή έναρξη δράσης και τις πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων αυτών. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι αυτά τα φάρμακα συνήθως προορίζονται για μακροπρόθεσμη χρήση.
Αντιμουσκαρινικά
Ενδείξεις:
Τα αντιμουσκαρινικά φάρμακα είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται κυρίως στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της υπερλειτουργικής κύστης δηλαδή της συχνουρίας και της νυκτουρίας. Εντούτοις, χρησιμοποιούνται και περιστασιακά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κατωτέρου ουροποιητικού που σχετίζονται με την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Αυτά τα φάρμακα δρουν ανταγωνίζοντας τους μουσκαρινικούς υποδοχείς που βρίσκονται στην ουροδόχο κύστη, βοηθώντας έτσι στη χαλάρωση της κύστης και βελτιώνοντας κυρίως τα συμπτώματα της συχνουρίας, της νυκτουρίας και της επιτακτικότητας.
Τρόπος δράσης:
Τα αντιμουσκαρινικά οδηγούν στην χαλάρωση της ουροδοχου κύστης και βοηθούν στη ανακούφιση των συμπτωμάτων της συχνουρίας, της επιτακτικότητας και της νυκτουρίας.
Αντενδείξεις:
Τα αντιμουσκαρινικά πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή ή να αποφεύγονται σε άτομα με:
- Υπερευαισθησία στο φάρμακο
- Σημαντικού βαθμού απόφραξη του ουροποιητικού καθώς αυτά τα φάρμακα μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση
Παρενέργειες: Συνήθεις παρενέργειες περιλαμβάνουν
- την ξηροστομία
- την δυσκοιλιότητα
- την θολή όραση
- την μείωση του πνευματικού επιπέδου
Αυτές οι παρενέργειες οφείλονται στις ευρύτερες επιδράσεις του αποκλεισμού των μουσκαρινικών υποδοχέων σε όλο το σώμα.
Ιδιαίτερη προσοχή:
- Δράση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα: Τα αντιμουσκαρινικά μπορούν να προκαλέσουν επιπτώσεις στην πνευματική λειτουργία, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ασθενείς. Οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται για προβλήματα μνήμης ή σύγχυση.
- Αλληλεπίδραση με άλλα Φάρμακα: Τα αντιμουσκαρινικά μπορεί να αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα που επίσης επηρεάζουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου.
Συμπέρασματικά, τα αντιχολινεργικά φάρμακα ενώ δεν αποτελούν πρώτη θεραπευτική επιλογή για την αντιμετώπιση της υπερπλασίας του προστάτ, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της υπερλειτουργικής κύστης που συχνά συνοδεύουν την υπερπλασία του προστάτη. Οι ασθενείς θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι για τις πιθανές παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων αυτών, και η χρήση τους θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη βάσει της συνολικής υγείας, των ουρολογικών συμπτωμάτων και των προτιμήσεων του ασθενούς.
Ποιες είναι οι σύγχρονες χειρουργικές επιλογές για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη;
Η χειρουργική αντιμετώπιση λαμβάνεται υπόψιν όταν η φαρμακευτική θεραπεία αποτυγχάνει να διαχειριστεί ικανοποιητικά τα συμπτώματα της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη.
Σήμερα, υπάρχουν διαθέσιμες αρκετές χειρουργικές επιλογές, καθεμία με τα δικά της πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα με τις ενδείξεις και τις αντενδείξεις τους. Η επιλογή της κάθε χειρουργικής μεθόδου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως το μέγεθος του προστάτη, η βαρύτητα των συμπτωμάτων, η συνολική κατάσταση του ασθενούς και οι προσωπικές προτιμήσεις του.
Οι πιο συνηθισμένες χειρουργικές επιλογές περιλαμβάνουν:
- Διουρηθρική προστατεκτομή (TURP):
- Η πιο συχνή χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της υπερπλασίας του προστάτη
- Το τμήμα του προστάτη που φράζει την ούρηση αφαιρείται χρησιμοποιώντας έναν ειδικό εργαλείο που λέγεται ρεσεκτοσκόπιο και το οποίο διέρχεται μέσω της ουρήθρας.
- Παρέχει σημαντική ανακούφιση στα συμπτώματα και αποκαθιστά την φυσιολογική ροή των ούρων.
- Θεωρείται η “χρυσή σταθερά” για την χειρουργική θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη
- Χειρουργικές θεραπείες με laser:
- Σήμερα έχουμε στην διάθεση μας διάφορους τύπους laser για την χειρουργική θεραπεία της υπερπλασίας του προστάτη με κυριότερο το Holmium
- Η ενέργεια του λέιζερ χρησιμοποιείται για την αφαίρεση ή συρρίκνωση του αποφρακτικού τμήματος του προστάτη.
- Αδενοματεκτομή:
- Εφαρμόζεται σε πολύ μεγάλους προστάτες, όπου η διουρηθρική προστατεκτομή δεν πρέπει να εφαρμόζεται
- Μπορεί να γίνει είτε με την λαπαροσκοπική είτε με την ρομποτική είτε με την ανοιχτή χειρουργική μέθοδο
- Θεραπεία με Θερμότητα Ατμού Νερού (Rezūm):
- Είναι η νεότερη ελάχιστα επεμβατική τεχνική που χρησιμοποιεί ατμό νερού για να καταστρέψει το τμήμα του προστάτη που αποφράζει.
- Γενικά είναι κατάλληλο για άνδρες με όχι ιδιαίτερα μεγάλο προστάτη και με μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα υπερπλασίας προστάτου
- Χαρακτηρίζεται από σύντομη περίοδος ανάρρωσης αλλά είναι ακόμα υπο διερεύνηση σχετικά με τα μακροχρόνια αποτελέσματα της.
Οι ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική θεραπεία της υπερπλασίας προστάτου θα πρέπει να έχουν μια εμπεριστατωμένη συζήτηση με τον ουρολόγο τους για να καθορίσουν την πλέον κατάλληλη επιλογή βάσει όλων των παραμέτρων. Η επιλεγμένη χειρουργική μέθοδος θα πρέπει να είναι σύμφωνη με τους στόχους, τις προσδοκίες και τη συνολική κατάσταση υγείας του ασθενούς.