Ορμονοθεραπεία
Η ορμονοθεραπεία στοχεύει στη μείωση των επιπέδων των ανδρικών ορμονών, των ανδρογόνων, κυρίως της τεστοστερόνης, στο σώμα για να αναστείλει την ανάπτυξη και εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων του προστάτη. Τα ανδρογόνα διεγείρουν την ανάπτυξη των κυττάρων του προστάτη και η ορμονοθεραπεία μειώνοντας την παραγωγή τους ή αποκλείοντας την δράση τους, εμποδίζει την ανάπτυξη του όγκου. Η τεστοστερόνη παράγεται κυρίως στους όρχεις και μια μικρή ποσότητα παράγεται και από τα επινεφρίδια. Η ορμονοθεραπεία στοχεύει λοιπόν σε αυτές τις πηγές για να επιτύχει τον στόχο της.
Μορφές Ορμονοθεραπείας
Υπάρχουν αρκετές μορφές ορμονοθεραπείας που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, κάθε μια με τον δικό της τρόπο δράσης. Αυτές περιλαμβάνουν:
α. Θεραπεία Αναστολής Ανδρογόνων (ADT): Αυτή είναι η πιο κοινή μορφή ορμονοθεραπείας. Περιλαμβάνει τη μείωση της παραγωγής της τεστοστερόνης μέσω φαρμάκων ή μέσω χειρουργικής αφαίρεσης των όρχεων (απλή ορχεκτομή).
β. Ανάλογα και Ανταγωνιστές της απεκκριτικής ορμόγνης των γοναδοτροπινών (Luteinizing Hormone-Releasing Hormone (LHRH): Τα ανάλογα και οι ανταγωνιστές της LHRH λειτουργούν αναστέλλοντας τα σήματα που ξεκινούν από τον εγκέφαλο και ενεργοποιούν τους όρχεις να παράγουν τεστοστερόνη.
γ. Αντι-Ανδρογόνα: Αυτά τα φάρμακα μπλοκάρουν την αλληλεπίδραση μεταξύ της τεστοστερόνης και των ανδρογονικών υποδοχέων στα κύτταρα του προστάτη, εμποδίζοντας τις ευεργετικές επιδράσεις της τεστοστερόνης στην ανάπτυξη του καρκίνου.
δ. Συνδυασμένος Αποκλεισμός των Ανδρογόνων: Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει τη χρήση τόσο των ανάλογων/ανταγωνιστών της LHRH όσο και των αντιανδρογόνων μαζί για αυξημένη αποτελεσματικότητα.
Η ορμονοθεραπεία μπορεί να επιτευχθεί
- χειρουργικά (χειρουργική αφαίρεση των όρχεων)
- φαρμακευτικά (χρησιμοποιώντας φάρμακα που αναστέλλουν την παραγωγή ή την δράση της τεστοστερόνης (χρησιμοποιώντας είτε έναν αγωνιστή της ορμόνης απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης [GnRH] είτε έναν ανταγωνιστή GnRH).
Ενδείξεις Ορμονοθεραπείας
Η ορμονοθεραπεία χρησιμοποιείται σε διάφορες κλινικές περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων:
α. Εντοπισμένος και Τοπικά Προχωρημένος Καρκίνος του Προστάτη:
Σε περιπτώσεις όπου ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέραν του αδένα του προστάτη, αλλά δεν έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα δηλαδή δεν έχει δώσει μεταστάσεις και ο ασθενής δεν μπορεί ή δεν θέλει να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.
β. Μεταστατικός Καρκίνος του Προστάτη:
Όταν ο καρκίνος έχει δώσει μεταστάσεις και έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα όπως οστά, λεμφαδένες ή άλλα όργανα.
γ. Ως Συνοδευτική Θεραπεία:
Πριν ή μετά από χειρουργική επέμβαση ή ακτινοθεραπεία για βελτίωση των αποτελεσμάτων της θεραπείας.
δ. Παρηγορητική θεραπεία: Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε προχωρημένα στάδια της νόσου.
Παρενέργειες της ορμονοθεραπείας
Ενώ η ορμονοθεραπεία είναι αποτελεσματική στον έλεγχο του καρκίνου του προστάτη, μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες λόγω της μείωσης των επιπέδων της τεστοστερόνης. Οι πιο συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν:
α. Σεξουαλική Δυσλειτουργία: Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, στυτική δυσλειτουργία και συρρίκνωση των όρχεων.
β. Αίσθημα καύσους: Ξαφνικό αίσθημα καύσους και εφίδρωσης.
γ. Κόπωση: Γενική κόπωση και έλλειψη ενέργειας.
δ. Οστεοπόρωση: Αποδυνάμωση των οστών, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάγματος.
ε. Αλλαγές στην Σύνθεση του Σώματος: Αύξηση λίπους και μείωση μυικής μάζας.
στ. Αλλαγές στην Ψυχολογία: Αλλαγές στη διάθεση, κατάθλιψη και αίσθημα άγχους.
Πλεονεκτήματα και Περιορισμοί της ορμονοθεραπείας
Η ορμονοθεραπεία προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα στους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, όπως:
α. Έλεγχος της Νόσου: Η ορμονοθεραπεία μπορεί να επιβραδύνει ή να σταματήσει αποτελεσματικά την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων του προστάτη.
β. Παράταση της Επιβίωσης: Η ορμονοθεραπεία μπορεί να επεκτείνει την επιβίωση σε προχωρημένες περιπτώσεις.
γ. Ανακουφιστική Φροντίδα: Ο ορμονοθεραπεία μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο και άλλα τα συμπτώματα που σχετίζονται με τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη.
Ωστόσο, η ορμονοθεραπεία δεν είναι θεραπευτική και οι επιπτώσεις της είναι γενικά προσωρινές. Με την πάροδο του χρόνου, ορισμένοι καρκίνοι του προστάτη μπορεί να αναπτύξουν ανθεκτικότητα στην ορμονοθεραπεία, οδηγώντας σε προόδου της νόσου.
Συμπερασματικά, η ορμονοθεραπεία παραμένει ένας βασικός πυλώνας στη διαχείριση των ασθενών με καρκίνο του προστάτη. Με τη μείωση των επιπέδων της τεστοστερόνης, η ορμονοθεραπεία καταστέλλει αποτελεσματικά την ανάπτυξη και εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων του προστάτη.
Χειρουργική ορχεκτομή
Η αμφοτερόπλευρη ορχεκτομή είναι μια σχετικά απλή χειρουργική επέμβαση που οδηγεί σε ταχεία μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης οδηγώντας σε μείωση του πόνου των οστών και των άλλων συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη νόσο.
Αν και χρησιμοποιείται πολύ σπάνια, ο χειρουργικός ευχνουχισμός, παραμένει μια χρήσιμη εναλλακτική λύση όταν είναι απαραίτητη μια άμεση μείωση της τεστοστερόνης (π.χ. επικείμενη συμπίεση του νωτιαίου μυελού) ή όταν το κόστος ιατρικής θεραπείας είναι ένα σημαντικό ζήτημα. Σε πολλές χώρες, η αμφοτερόπλευρη ορχεκτομή παραμένει η αρχική και βασική μορφή ορμονοθεραπείας του μεταστατικού καρκίνου του προστάτη.
Ο ψυχολογικός αντίκτυπος του χειρουργικού ευνουχισμού είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας για τους άνδρες που επιλέγουν να προτιμούν την φαρμακοθεραπεία.
Διακοπτώμενη ορμονοθεραπεία
Η διακοπτόμενη ορμονοθεραπεία είναι μια μορφή ορμονοθεραπείας που χαρακτηρίζεται από περιόδους θεραπείας και περιόδους εκτός θεραπείας (διακοπή αγωγής).
Σκοπός της διακοπτώμενης ορμονοθεραπείας είναι να ελαχιστοποιήσει τις δυσμενείς επιπτώσεις του συνεχόμενου ιατρικού ευνουχισμού με την απόσυρση της θεραπείας σε ασθενείς που έχουν ανταποκριθεί στην ορμονοθεραπεία και, στη συνέχεια, την επανέναρξη της όταν υπάρχουν ενδείξεις υποτροπιάζουσας ή προοδευτικής νόσου.
Η βιολογική λογική είναι διπλή. Πρώτον, η παρατεταμένη στέρηση ανδρογόνων θεωρητικά μπορεί να διευκολύνει την εξέλιξη των καρκίνων από μια κατάσταση εξάρτησης από τα ανδρογόνα σε μια κατάσταση ανεξαρτησίας. Επιπλέον, πολλές από τις οξείες και χρόνιες παρενέργειες της ορμονοθεραπείας οφείλονται στην κατάσταση ευνουχισμού. Οι χρονικές περίοδοι που οι άνδρες είναι εκτός θεραπείας μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση αυτών των παρενεργειών, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής.
Η διακοπτόμενη ορμονοθεραπεία συνήθως περιλαμβάνει θεραπεία είτε για ένα σταθερό χρονικό διάστημα είτε μέχρι να επιτευχθεί η μέγιστη ανταπόκριση με βάση τα επίπεδα PSA ορού. Στη συνέχεια, η ορμονοθεραπεία διακόπτεται και οι ασθενείς παρακολουθούνται για ενδείξεις υποτροπής. Καθώς η παραγωγή τεστοστερόνης συνεχίζεται, οι παρενέργειες της ορμονοθεραπείας μετριάζονται, αλλά από την άλλη αυξάνεται ο κίνδυνος εξέλιξης της νόσου. Ο ασθενής παρακολουθείται με μετρήσεις PSA και η ορμονοθεραπεία επανεκκινείται με βάση ένα προκαθορισμένο επίπεδο ορίου του PSA ορού (το οποίο ποικίλλει ανάλογα με τις διαφορετικές πρακτικές, αλλά είναι συχνά μεταξύ 10 και 20 ng/mL) ή με ενδείξεις νέας μεταστατικής νόσου.